* Châm cứu
Châm kim tại vùng đau (Á thị huyệt)Châm tả ( vê kim luôn) Nếu từ D12 trở lên thì châm thêm hai huyệt Kiên tỉnh .Nếu từ thắt lưng xuống châm thêm huyệt Ủy trung .Dương lăng tuyền cùng bên. Thủy châm vào nơi bị đau.
* Xoa bóp:
Phép : Thư cân (làm giãn cơ) thông kinh, hoạt lạc ,giảm đau
Huyệt: Đại trữ ,Thận du ,Mệnh môn Á thị
Thủ thuật: Day ,đấm,lăn,ấn,phân hợp,véo,phát
Trình tự xoa bóp:
Người bệnh nằm sấp hai tay xuôi theo chân .Nếu đau do dính khớp cột sống thì ngực phải cách giường 5-10cm lúc đó cần gối cao. Trong trường hợp khác ngực để sát giường
Thao tác: + Day rồi đấm hai bên lưng.
+ Lăn hai bên thắt lưng và cột sống
+ Tìm điểm đau ở lưng và cột sống
+Tìm điểm đau ở lưng. Day nhẹ đến mạnh ,ấn các huyệt Đại trữ,phế
Du,cách du,thận du ,Mệnh môn
+ Phân hợp hai bên thắt lưng
+ Véo cột sống lưng 3 lần
+ Phát huyệt Mệnh môn 3 cái
+ Vặn lưng
* Chú ý. Làm từ nơi không đau đến nơi đau và thủ thuật phải làm từ nhẹ đến mạnh để người bệnh có thể thích ứng
* Bấm: Chỗ bán tận đầu và đuôi của đoạn cơ co
* Bật Gân:
– Nếu người bệnh đau quá không nằm sấp được .Dùng ngón tay cái bật mạnh một nhánh thần kinh đi từ cổ ra vai ở hố trên đòn ( vị trí ở trên giữa bờ xương đòn 2 khoát ngón tay )Bật 1-2 lần .Sau đó day huyệt này 1 phút .Khi tác động vào đây người bệnh có cảm giác đau mỏi ,nhức lan xuống bả vai ,một bên nách và ngực và có thể nằm sấp được .Thầy thuốc tìm và bật gân huyệt ở lưng 1-2 lần và day 1 phút huyệt cách du ( vì ở đó có một nhánh thần kinh chạy song song với cột sống). Sau đó kiểm tra lại cơ lưng thấy mềm lại và đỡ đau hơn
-Tiếp đó ,bật gân ở sống lưng vùng đau rồi day chỗ bật gân 1 phút,Làm song người bệnh sẽ cúi được hoặc ngồi xổm được dễ dàng.
– Nếu cúi mà còn có cảm giác căng ở cơ mông. Để bệnh nhân nằm sấp bật gân ở chỗ nổi 1/3 ngoài và 2/3 trong của mào chậu,sau đó day 1 phút
– Cuối cùng là vặn lưng
* Tự tập ở nhà:
Sau khi bệnh nhân được ra viện ,người bệnh cần tập một số động tác sau;
- Nằm nhấc ngực: Người bệnh nằm sấp, hai tay chống lên giường ngang với vai ,lấy sức của hai cánh tay nhấc người lên sao cho lưng vóng xuống như tư thế ban đàu làm 5 -10 lần
- Nằm ưỡn lưng : người bệnh nằm sấp hai tay để ra sau lưng ,thân và hai chân nhấc lên khỏi giường thành hình cung .Chú ý đầu gối không được cong có nghĩa là cố định nửa thân trên và vận động nửa thân dưới làm 5-10 lần
- Đứng cúi lưng và ưỡn lưng: Người bệnh đứng hai chân mở rộng bằng vai ngón chân chụm lại vào trong.Hai tay buông thẳng sao cho đầu ngón tay chấm đất sau đó từ từ đứng dậy rồi ngửa thân ra sau ở mức độ tối đa nhất.Làm 5-10 lần
Chú ý. Mức độ làm tùy theo tình hình sức khỏe và trạng thái bệnh lý của người bệnh tránh làm quá sức.
II . Đau lưng cấp do vác nặng,Khi thay đổi tư thế,Lệch tư thế
- Y học cổ truyền dân tộc cho là do khí trệ, huyết ứ
- Đau lưng cấp hay gặp ở người lao động ở các tư thế không thích hợp hoặc mang vác quá nặng.
*Nguyên nhân:
Chính là do tư thế cúi không thích hợp hoặc mang vác quá nặng làm sai gân ,co gân cơ gây huyết ứ ,khí trệ
*Triệu chứng:
– Sau khi mang vác nặng hoặc sau khi làm sai tư thế đột nhiên thấy đau dần vùng thắt lưng .Có khi đau dữ dội làm vận động lưng bị hạn chế.Nếu nặng đi đứng phải có người dìu.
– Khi thở sâu hay ho đau tăng lên,
– Khi đi đứng hoặc đang đứng nằm xuống người bệnh phải lựa dần những tư thế không đau.
– Khi kiểm tra có thể thấy cơ lưng co cứng làm vẹo cột sống.
– Có những điểm đau rõ ràng ở bên cạnh cột sống hay nhóm cơ cạnh cột sống.
– Những chỗ thường có điểm đau là L4-L5 hoặc L5- S1
*Phép Chữa :Hành khí, hoạt huyết ,thư cân, hoạt lạc
Bài thuốc:
– Bài 1.Dùng muối rang chườm nóng tại chỗ.
- Bài Lá ngải cứu sao rượu đắp ấm tai chỗ.
- Bài 3 . Xoa dầu bóp ô đầu sống,quế ,đại hồi.
*Chú ý. Phải dán nhãn chai thuốc bảo quản tránh uống nhầm
– Bài 4 . Đau lưng thang
Uy linh tiên 12g Thương truật 8g
Ý dĩ 20g Độc hoạt 8g
Tỳ giải 12g Mộc qua 12g
Cỏ xước(rễ) 12g Dây đau xương 12g
Củ cốt khí 12g Trinh nữ 12g
Thổ phục linh 12g Đậu đen 12g
Cam thảo 4g Cẩu tích 12g
Sắc uống ngày 1thang/ 3 lần uống sau ăn 30 phút
Ăn kiêng :Cà muối ,đỗ xanh , chất đắng, thịt ngan vịt, thịt trâu bò ,thịt gà ,cua tôm,thịt chó
*Kết hợp với châm cứu và xoa bóp bấm huyệt.
* Châm cứu :
-Châm kim tại vùng đau (Á thị huyệt)Châm tả ( vê kim luôn) Nếu từ D12 trở lên thì châm thêm hai huyệt kiên tỉnh.
-Nếu từ thắt lưng xuống châm thêm huyệt ủy trung ,Dương lăng tuyền cùng bên,Thủy châm vào nơi bị đau.
* Xoa bóp:
– Phép : Thư cân (làm giãn cơ) , thông kinh, hoạt lạc ,giảm đau
– Huyệt : Đại trữ ,thận du ,mệnh môn,Á thị
– Thủ thuật: Day ,đấm,lăn,ấn,phân, hợp,véo,phát
– Trình tự xoa bóp:
Người bệnh nằm sấp hai tay xuôi theo chân .Nếu đau do dính khớp cột sống thì ngực phải cách giường 5-10cm lúc đó cần gối cao. Trong trường hợp khác ngực để sát giường
– Thao tác:
+ Day rồi đấm hai bên lưng.
+ Lăn hai bên thắt lưng và cột sống
+ Tìm điểm đau ở lưng và cột sống
+Tìm điểm đau ở lưng day từ nhẹ đến mạnh ,ấn các huyệt Đại trữ,phế
Du,cách du,thận du ,Mệnh môn
+ Phân hợp hai bên thắt lưng
+ Véo cột sống lưng 3 lần
+ Phát huyệt Mệnh môn 3 cái
+ Vặn lưng
* Chú ý :Làm từ nơi không đau đến nơi đau và thủ thuật phải làm từ nhẹ đến mạnh. Để người bệnh có thể thích ứng được.
* Bấm : Chỗ bán tận đầu và đuôi của đoạn cơ co.
* Bật Gân :
– Nếu người bệnh đau quá không nằm sấp được .Dùng ngón tay cái bật mạnh một nhánh thần kinh đi từ cổ ra vai ở hố trên xương đòn ( vị trí ở trên giữa bờ xương đòn 2 khoát ngón tay )Bật 1-2 lần .Sau đó day huyệt này 1 phút .Khi tác động vào đây người bệnh có cảm giác đau mỏi ,nhức lan xuống bả vai ,một bên nách và ngực và có thể nằm sấp được .Thầy thuốc tìm và bật gân huyệt ở lưng 1-2 lần và day 1 phút huyệt cách du ( vì ở đó có một nhánh thần kinh chạy song song với cột sống). Sau đó kiểm tra lại cơ lưng thấy mềm lại và đỡ đau hơn
-Tiếp đó bật gân ở sống lưng vùng đau rồi day chỗ bật gân 1 phút,Làm song người bệnh sẽ cúi được hoặc ngồi xổm được dế dàng
– Nếu cúi mà còn có cảm giác căng ở cơ mông, Để bệnh nhân nằm sấp bật gân ở chỗ nổi 1/3 ngoài và 2/3 trong của mào chậu sau đó day 1 phút
– Cuối cùng là vặn lưng
* Tự tập ở nhà:
Sau khi được ra viện người bệnh cần tập một số động tác sau:
- Nằm nhấc ngực: Người bệnh nằm sấp hai tay chống lên giường ngang với vai. Lấy sức của hai cánh tay nhấc người lên sao cho lưng võng xuống như tư thế ban đầu làm 5 -10 lần
- Nằm ưỡn lưng : Người bệnh nằm sấp hai tay để ra sau lưng thân và hai chân nhấc lên khỏi giường thành hình cung .Chú ý đầu gối không được cong có nghĩa là cố định nửa thân trên và vận động nửa thân dưới làm 5-10 lần.
- Đứng cúi lưng và ưỡn lưng : Người bệnh đứng hai chân mở rộng bằng vai ngón chân chụm lại vào trong. Hai tay buông thõng sao cho đầu ngón tay chấm đất sau đó từ từ đứng dậy rồi ngửa thân ra sau ở mức độ tối đa nhất. Làm 5-10 lần
Chu ý: Mức độ làm tùy theo tình hình sức khỏe và trạng thái bệnh lý của người bệnh.Tránh làm quá sức.
* Châm cứu: Châm kim tại vùng đau (Á thị huyệt)Châm tả ( vê kim luôn) Nếu từ D12 trở lên thì châm thêm hai huyệt ,kiên tỉnh
Nếu từ thắt lưng xuống châm thêm huyệt ,ủy trung ,Dương lăng tuyền cùng bên. Thủy châm vào nơi bị đau.
III. Đau lưng do viêm cột sống:
* Triệu chứng:
– Sưng ,nóng ,đỏ vùng cột sống lưng đau
– Y học cổ truyền dân tộc cho là do thấp nhiệt
* Phương pháp chữa: Khu phong, thanh nhiệt .giải độc,hoạt huyết
Lợi niệu, Trừ thấp ( thanh nhiệt khu phong hòa thấp)
* Bài Thuốc:
Bài 1:
Rễ cây vòi voi 16g Huy thiêm 16g
Thổ phục linh 16g Ngưu tất 12g
Nam độc lực 10g Huyết dụ 10g
Rễ cà gai 10g Kê huyết đằng 12g Rễ cây cúc áo 10g Sinh địa 12g Sắc uống ngày 1thang/ 3 lần uống sau ăn 30 phút
Bài 2 . Bạch hổ quế chi thang gia vị
Thạch cao 40g Quế chi 6g
Tri mẫu 12g Ngưu tất 12g
Thương truật 8g Kim ngân hoa 20g
Tang ký sinh 12g Phòng kỷ 12g
Ngạch mễ 12g
Sắc uống ngày 1thang/ 3 lần uống sau ăn 30 phút
- Nếu có hồng ban hoặc sưng đỏ nhiều thêm đan bì 12g, xích thược 8g, sinh địa 8g
Bài 3: Quế chi thược dược tri mẫu thang gia vị
Quế chi 12g Tri mẫu 12g
Bạch thược 12g Bạch truật 12g
Ma hoàng 8g Phòng phong 12g
Liên kiều 12g Kim ngân hoa 16g
Sắc uống ngày 1thang/ 3 lần uống sau ăn 30 phút
Ăn kiêng :
Cà muối ,đỗ xanh , chất đắng, thịt ngan vịt, thịt trâu bò ,thịt gà ,cua tôm,thịt chó
* Xoa bóp:
– Phép : Thư cân (làm giãn cơ) , thông kinh, hoạt lạc ,giảm đau
– Huyệt : Đại trữ ,thận du ,mệnh môn Á thị
– Thủ thuật: Day ,đấm,lăn,ấn,phân hợp,véo,phát
– Trình tự xoa bóp:
Tư thế người bệnh. Nằm sấp hai tay xuôi theo chân .Nếu đau do dính
Khớp cột sống thì ngực phải cách giường 5-10cm lúc đó cần gối cao
Trong trường hợp khác ,ngực để sát giường
– Thao tác:
+ Day rồi đấm hai bên lưng.
+ Lăn hai bên thắt lưng và cột sống
+ Tìm điểm đau ở lưng và cột sống
+ Tìm điểm đau ở lưng,Day nhẹ đến mạnh ,ấn các huyệt Đại trữ,phế
Du,cách du,thận du ,Mệnh môn
+ Phân hợp hai bên thắt lưng,
+ Véo cột sống lưng 3 lần
+ Phát huyệt Mệnh môn 3 cái
+ Vặn lưng
* Chú ý:Làm từ nơi không đau đến nơi đau và thủ thuật phải làm từ nhẹ đến mạnh để người bệnh có thể thích ứng
* Châm cứu: Châm kim tại vùng đau (Á thị huyệt)Châm tả ( vê kim luôn) Và châm vùng lân cận .Nếu từ D12 trở lên thì châm thêm hai huyệt kiên tỉnh ,Nếu từ thắt lưng xuống châm thêm huyệt Ủy trung ,Dương lăng tuyền cùng bên,Huyệt toàn thân hợp cốc, túc tam lý ,huyết hải ,đại trùy, Thủy châm vào nơi bị đau. * Chú ý Không nên vận động nhanh,mạnh như trường hợp đau lưng do lạnh . Nên vận động từ từ ,nhẹ nhàng theo sự tiến triển của đầu khớp Cột sống bị viêm
IV : Đau lưng do bị suy nhược thần kinh,Đau lưng ở người già, Do bị thoái hóa cột sống
–YHCT dân tộc gọi là thận hư
– Thường gặp ở thận dương hư và thận âm hư
a; Thận dương hư: Hay gặp ở người già có biểu hiện não suy ,ỉa chảy, suy nhược thần kinh thể hưng phấn giảm.
* Triệu chứng: Sợ lạnh chân tay lạnh,đau lưng,di tinh ,nặng hơn có thể liệt dương tiểu tiện nhiêu lần ,răng lung lay, thường hay ỉa lỏng vào buổi sáng (ngũ canh tả) ,chất lưỡi nhợt,mạch trầm trì
*Phương pháp chữa : Ôn bổ thận dương (mệnh môn)
* Bài Thuốc:
Bài 1
Kim anh tử 12g Khiếm thực 12g
Hoài sơn 12g Thục địa 12g
Ba kích 12g &a
